नेपाली युनिकोडको बारेमा केही कुरा

कम्प्युटर लगायत सूचना प्रविधिमा नेपाली भाषाको प्रयोग गर्नका लागि तयार गरिएको देवनागरी लिपि र अन्य सफ्टवेयरहरूलाई समष्टिमा नेपाली युनिकोड भनिन्छ । यसमा भएको विकासले नै विकिपीडिया (www.ne.wikipedia.org) लगायत अन्य लाखौं वेबसाइटहरूमा नेपालीको प्रयोगमा सरलता एवम् एकरुपता आएको छ । नेपाली युनिकोड, पुरानो ब-क-मा-न कुञ्जिपठ जान्नेले परम्परागत कुञ्जिपठ (Nepali Unicode Traditional), त्यसैगरी अङ्ग्रेजी मात्र टाइप गर्न जान्ने तर कहिल्यै नेपाली टाइप नगरेकाहरूका लागि नेपाली रोमानीकृत कुञ्जिपठ (Nepali Unicode Romanized ) गरी दुई प्रकारका छन् । Traditional को keyboard layout पुरानो नेपाली फन्ट जस्तै प्रिति, आमा टेक्सटुअल, केबिना नर्मल आदिसँग मिल्छ । तर Nepali Unicode Romanized भने English keyboard layout सँग मेल खान्छ । नेपाली युनिकोडको प्रयोगले नेपाली भाषा शुद्धसँग लेख्न सकिन्छ । यसमा नेपालीमा प्रयोग हुने स्वर वा व्यन्जन वर्णका जुनसुकै अक्षर अलग्ग एउटै कुञ्जि (key) मा हुन्छ । 'ङ' निकाल्न अल्ट र ०१७० टाईप गरिरहनु पर्दैन र फ झ क्ष ष ण जस्ता अक्षर निकाल्न दुई तीन टुक्रा जोड्नु पनि पर्दैन । त्यसैगरी अ आ इ ई लगायतका बाह्रखरी र मात्राहरू पनि अलग अलग एउटै कुञ्जिमा हुन्छ। औकार दिन ा + ै गर्नुपर्दैन एकैचोटी ौ गरे पुग्छ । अप्ठ्यारा अक्षरहरू बनाउन पनि छुट्टाछुट्टै कुञ्जि सम्झनु पर्दैन ङ + ् + ग गरे आफैं 'ङ्ग' बन्छ । एकठाउँमा बनाएको नेपाली डकुमेन्ट अर्को कम्प्युटरमा लैजाँदा कहिले फन्ट नमिल्ने र कहिले एउटा फन्टमा गरेको कुरा त्यो फन्ट नभएको कम्प्युटरमा खोल्न नसकिने, खुलिहालेमा पनि विग्रने जस्ता विभिन्न समस्याको समाधान नेपाली युनिकोड हो । युनिकोडले नेपाली (देवनागरी) लिपीका प्रत्येक अक्षरलाई अलग्गै कोड दिएको छ । त्यसैले यसको प्रयोगपछि नेपाली र अंग्रेजीमा टाइप गरिएका कुरा फन्ट मिसिएर नबुझ्ने समस्या पूर्णरूपले समाधान भएको छ । परम्परागत रूपमा भन्दा युनिकोडमा टाइप गर्न अझ सजिलो हुन्छ । अङ्ग्रेजी र नेपाली कुञ्जिपठहरू बिच परिवर्तन गर्न विण्डोज कम्प्युटरमा Alt+Shift थिचेर गर्न सकिन्छ। यस्तै फेरी Alt+Shift थिच्तै पहिलेकै कुञ्जिपठ छान्न पनि सकिन्छ। त्यसतै अन्य सञ्चालन प्रणालीका आ-आफ्नै छोटकरी उपायहरू छन् । छानिएको कुञ्जिपठको बारेमा टास्क बारमा NP, NEP, Nepali, SA (नेपाली जनाउन), En, Eng, English (अङ्ग्रेजी जनाउन) आदि सङ्केतहरूले जनाउ दिन्छ । फाइदाहरूः सञ्चालन प्रणालीमा नेपाली भाषाको ब्यापक प्रयोग अ आ..... क ख ग घ गरी क्रम मिलाउन सकिने अङ्ग्रेजी र नेपालीका अक्षरहरूलाई मिसाएर लेख्न र फेर्न सकिने फाइलको नाम पनि नेपालीमै दिन सकिने निश्चित नेपाली फन्ट नभए पनि कम्प्युटरको पुर्वनिर्धारित नेपाली फन्टले फाइल खोल्न र पढ्न सकिने नोटप्याड, एक्सेल, फ्रन्टपेज जुनसुकै प्रोग्राममा पनि चल्ने नेपालीमा इमेल पठाउन सकिने नेपालीमा 'च्याट' गर्न सकिने नेपाली इन्टरनेट पेज हेर्न सकिने नेपाली इन्टरनेट पेजका लेख नक्कल गर्न सकिने नेपाली शब्द नै प्रयोग गरेर इन्टरनेटका गुगल लगायतमा खोज्न सकिने, आदि ।    (श्रोतः http://ne.wikipedia.org/wiki/नेपाली_युनिकोड) यदी तपाईं नेपाली युनिकोड प्रयोगकर्ता हुनुहुन्छ भने यस थलोबाट नेपाली युनिकोड निःशुल्क डाउनलोड गरी प्रयोग गर्न सक्नुहुनेछ । यी युनिकोडहरू विभिन्न श्रोतहरूबाट सङ्कलन गरी यहाँ राखिएका हुन्। खास गरी मदन पुरस्कार पुस्तकालय (http://madanpuraskar.org/index_mpp.php) लाई नेपाली युनिकोडको क्षेत्रमा गरेको कार्यप्रति धन्यवाद नदिई रहन सकिंदैन ।